Cam Kalıp Sanayiindeki Gelişmeler

CAM KALIPLARI

Cam ambalaj üretiminde kullanılan kalıplar, havada yüksek sıcaklıktaki ergimiş camla temas ederek ürüne şekil verirler. Ergimiş cam ile temas eden kalıpların çalışma yüzeyleri, mekanik gerilmelere ve ısıl çevrimlere maruz kalırlar. Bu etkilerle kalıp yüzeylerinde meydana gelen hasarlar, kalıpların kullanım ömürlerini sınırlar ve mamul kalitesini bozar. Cam ambalaj üretim için beklenen özellikleri sağlayan kalıp metalleri arasında en ucuz ve en kolay şekil verilebilen malzemeler gri dökme demirlerdir.

Dökme demir kalıp parçalarında oluşan hasarlar, cam ambalaj üretimi sırasındaki ortam koşullarının kalıbı olumsuz olarak etkilemesinin bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Yüksek sıcaklıkların ve hızlı soğumanın oluşturduğu ısı farklılıkları kalıp malzemesi üzerinde ısıl gerilimler yaratmaktadır. Aynı zamanda yüksek sıcaklıklarda meydana gelen oksidasyon, kalıp yüzey özelliklerini bozmakta bunun da ürün yüzey kalitesini kötü yönde etkilemesiyle kalıpların
kullanım ömürleri azalmaktadır.

Cam üretimi için kullanılan kalıp malzemeleri yüksek sıcaklık ve viskozite şartlarında yapışma eğilimi gösterirler ve yapışan camın kalıp yüzeyinden ayrılması için uygulanan gerilim kuvvetlerine maruz kalırlar. Yüksek sıcaklıklarda oksitleyici atmosferde yapılan çalışmalarda, farklı kalıp malzemelerinin ergimiş sıcak cam ile etkileşimine bağlı olarak performanslarda çok büyük farklılıklar bulunmuştur.

Deneylerde kullanılan alaşımlı dökme
demir örneğinin mikroyapısı

Nikel alaşımları ( Inconel 625,Inconel 825, Inconel 925...) yüksek mukavemeti, işleme kabiliyeti, olağanüstü korozyon direnci ile cam kalıpçılığında tercih sebebidir.

Kendiliğinden eritkenli nikel esaslı alaşımlarla termal yüzey kaplama cam kalıp sanayinde tezgahların aşınmaya karşı korunmasında önemli rol oynamaktadır. Şişe takım tezgahları, aşınmaya, korozyona ve hızlı termal döngüye maruz kalan çok ağır koşullar altında çalışır.

Nikel bazlı alaşımların temel özellikleri, yüksek aşınma dayanımı ve yüksek sıcaklıklarda iyi korozyon direncidir. Bu, nikel alaşımlarının cam şişe imalat endüstrisinde dökme demir parçaların yüzey kaplaması için yaygın olarak kullanılmasına yol açar.

Toz kaynağı, alev püskürtme, HVOF püskürtme ve PTA kaynağı ile sert dolgu işlemleri, yeni kalıplar, pistonlar, bölmeler, boyun halkaları, plakalar vb. üretiminde ve onarım - bakım için kendiliğinden tozlaşan toz kullanır.

CAM KALIP SANAYİSİNDE GELİŞMELER

Cam kalıbı		Plungers Narrow neck plungers Best choice
		Mould, mould neck, mould base, funnel, repair of mould Best choice Bronze moulds incl. Small repairs
Pistonlar ve boyun halkası		Bottom mould, bottom plate, ring, sealer, baffle Best choice Bronze moulds incl.
		Blow head, guide ring Best choice Bronze moulds incl.
Cam Şişe Üretimi		Neck ring Best choice Bronze moulds incl. Thick layers > 8 mm
		Holders, support Best choice

KAYNAKÇA

• https://www.hoganas.com/globalassets/download-media/sharepoint/brochures-anddatasheets---
all-documents/glass-mould-industry-solutions_may-2017_1949hog.pdf

• https://www.hoganas.com/surface-coating
Alaşımlı dökme demir kalıp malzemelerinin cam ambalaj üretimindeki davranışı

• C. Fahir ARISOY* , M. Kelami ŞEŞEN
İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, Üretim Metalurjisi Programı, 34469, Ayazağa, İstanbul