VAR Prosesi

Vakum Ark Ergitme (VAR) Prosesinin Etkileri ve Faydaları

Çok yüksek nitelikli çeliklerin ergitilip dökülmesinde kullanılan yöntemler, son derece kaliteli ve yüksek teknoloji ürünü süreçlerden oluşmaktadır. Yüksek nitelikli çeliklerde kaliteyi belirleyen özellikler aşağıdaki unsurlara bağlıdır;

• Dar kimyasal bileşim

• Homojen kimyasal bileşim

• İnce taneli ve homojen mikroyapı

• İşlenmiş yüzeyler (Kabuk soyulmuş)

Alışılmış çelik üretim süreçlerine ek olarak, çok temiz hurda (özellikle paslanmaz çelik hurdası) girdi olarak kullanılır. Ergitme işlemi Elektrik Ark Ocaklarında (EAO) yapılır ve mutlaka ergitme sonrası pota metalurjisi ile alaşımlama ve gaz alma, Ca enjeksiyonu vb. işlemler, çeliğin kalitesini arttırmak için ergiyiğe tatbik edilir.

Döküm, yine aynı amaçla dipten döküm yöntemi ile gerçekleştirilir. Böylece elde edilen ingotlar, yeniden ergitilerek iç yapı homojenliği daha da yükseltildikten sonra, dövülerek ısıl işleme alınır. Burada dövülmüş çeliğin mikroyapısı modifiye edilir ve gerek dövme gerekse de ısıl işlem sırasında yüzeyde oluşan bozunmuş tabakaların çelikten uzaklaştırılması için kütükler talaşlı işleme girer. Böylece kabuk soyulmuş hale gelen bu kütükler, daha sonra ultrasonik çatlak kontrolünden geçirilerek, diğer mekanik inceleme için hazır hale getirilir.

Dipten döküm metodunda kullanılan potaların kova şeklinde muylu bir çelik çeperi vardır. Bu potalar genellikle tuğla döşelidir, bazen yalın halde kullanılırlar bazen de yüzeyinde ateş kili olur. Çeperin dibinde refrakter bir ağızlığı olan delik bulunur ve bu ağızlığın içinde metal akışını kontrol etmeye yarayan bir tıkaç vardır.

Yüksek kaliteli çeliklere uygulanan pota metalurjisi ve dipten döküm sistemi ile segregasyonlar (belli bölgelerde alaşım elemanlarının ve kalıntıların birikmesi) azaltılmış olur.

Vakum Ark Ergitme (VAR) prosesinin sağladığı faydalar; VAR prosesinin ultra temiz malzeme üretmeye yardımcı olur , çelik veya diğer alaşımlardaki ayrışmayı ve inklüzyonları azaltır, bunları düzeltir ve sınıf özelliklerini iyileştirir. Vakum Ark Ergitmenin faydası, daha az gaz ve oksit içeriği, elde edilen külçelerin homojenliğinin arttırılması; gelişmiş süneklik; enine ve boyuna yönlerde özelliklerin daha homojenliği; geliştirilmiş yorgunluk özellikleri; ve kimyasal bileşimin bütünlüğüdür.

VAR sınıfı malzemeler, aşırı sıcaklık ve basınç uygulamaları için gereken “süper alaşımlar” dahil olmak üzere havacılık uygulamalarında bulunur. VAR çelikleri roket yükseltici halkalarda, iniş takımlarında ve yüksek basınçlı borularda kullanılır. Petrol ve gazın yanı sıra nükleer sanayi , reaktif metallerin ve alaşımlarının yeniden ergitmesinde kullanılır.

KAYNAKÇA

Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği Metalurji Mühendisleri Odası